Hızla büyüyen sosyal medya platformları hayatımızı kolaylaştırdığı gibi yeni dolandırıcılık yöntemlerinin de yayılmasını kolaylaştırıyor. Peki hem kullanıcılar hem platformlar buna karşı ne yapmalı?

 

 

 

Pandeminin hızına hız kattığı dijitalleşme süreci, hayatımızı kolaylaştırmanın yanı sıra veri güvenliği ve siber dolandırıcılık gibi kavramlarla da tanışmamızı sağladı. ABD merkezli Federal Ticaret Komisyonu verilerine göre siber dolandırıcılık olayları 2020’de bir önceki yıla göre üç kat arttı, geçen yıl ise 95 bine ulaştı. Uzmanlar, durumun Türkiye’de de benzer bir seyir izlediği görüşünde. Romantizm vaadinden NFT tavsiyesine, dolandırıcılar sosyal medya platformları üzerinden türlü yöntemlerle kullanıcıları maddi-manevi zarara uğratıyorlar. Bu yöntemler ve platformların üzerine düşenler yazıda…

 

 

 

Siber dolandırıcılık olaylarında çok ciddi bir artış var. Bu konuda Türkiye ne yazık ki istatistik alınabilecek kadar güçlü bir altyapıya sahip değil, o nedenle ABD merkezli Federal Ticaret Komisyonu rakamları temel alınıyor. Buna göre, sosyal medya platformları üzerinden yaşanan dolandırıcılık olaylarının 2017’de 5 bin civarında iken 2018’e 10 bine, 2019’da 15 bine, 2020’de 46 bine ve 2021 sonunda 95 bine çıktığını görünüyor. Bu olaylarda yaşanan maddi kayıp ise 2017’de 42 milyonken 2021’de 770 milyon dolara çıkıyor.

 

 

 

Çok fazla insanın bir arada olduğu, dolayısıyla dolandırıcıların hızlı bir şekilde çok geniş kitlelere ulaşabildiği sosyal medya ortamları elbette dolandırıcıların işini çok kolaylaştırıyor. Siber dolandırıcılar bu işten çok para kazandıkları için sosyal medya üzerinden reklam vererek hedefledikleri kitleye doğrudan ve kolayca ulaşabiliyorlar.

 

 

 

Dolandırıcıların kullandıkları en yaygın yöntemler;

 

 

 

 

Yatırım dolandırıcılığı

 

 

Burada üç tip dolandırıcılık söz konusudur. Birincisi, klasik yatırım dediğimiz herhangi bir döviz ya da hisse senedine yönelik olarak insanları manipüle etmeye çalışmak. Burada belli bir yatırım aracına dolaylı yönlendirme söz konusu olabildiği gibi para gönder, yatırım tavsiyeleri vereyim şeklinde kandırmaya çalışanlar da oluyor. İkincisi, kripto dolandırıcılığıdır. Burada da henüz ortaya çıkmamış, gelecekte değerleneceği vaat edilen ve (bu vaat asla gerçekleşmez!) coin’lere yönlendirme söz konusudur, yine genellikle sahte reklam sayfaları üzerinden insanlar manipüle edilirler. Üçüncüsü ise, NFT yatırımıdır. Diğer iki yöntemden farklı olarak burada insanların, dolandırıcının söylediği yazılımı indirmesi ya da bir işlem yapması istenir, bu da siber saldırı anlamına geliyor. Yatırım dolandırıcılığı 2021’de yaşanan toplam dolandırıcılık olaylarının yüzde 18’ini oluşturuyor ancak toplam para kaybının yüzde 37’si bu tür olaylar kaynaklı olmaktadır.

 

 

 

 

 

Romantizm dolandırıcılığı

 

 

 

Çok güzel bir kadın veya çok yakışıklı bir erkek sizinle sosyal medya üzerinden bağlantı kuruyor ve konuşma, muhabbet başlatıyor. İnternet üzerinden romantizm başlıyor. Sonrasında, kişi size zor durumda olduğunu, borçları olduğunu, sizi sevdiğini ve sizinle evlenmek istediğini söyleyip para göndermenizi istiyor.

 

 

 

Ya da şu oluyor: Sana güvenmem lazım, çıplak video ya da fotoğrafını gönderirsen güvenirim gibi asla yapılmaması gereken isteklerde bulunuyor. Kişi bunu gönderdikten sonra da şantaj başlıyor. Bu dolandırıcılığın toplam içindeki oranı yüzde 9 ancak maddi kayıp içindeki payı yüzde 24.

 

 

 

 

E-ticaret dolandırıcılığı 

 

 

 

Alınıp satılan her türlü mal için uygulanabilen bir yöntemdir. Örneğin, internette ayakkabı satın alırsınız, orjinal marka ve ürün değil sahtesi gelir veya başka saçma bir ürün gelir ya da hiçbir şey gelmez.  Bu tarz dolandırıcı internet siteleri ise, yine sosyal medya da reklam üzerinden kişilere ulaşırlar.

 

 

 

Diğer dolandırıcılık türleri

 

 

İçinde yüzlerce kategorinin yer aldığı bu türde dolandırıcılar herhangi bir vaatle sizi aldatıp bir adrese, linke tıklayarak hesabınızı ele geçiriyorlar. Instagram’da telif hakkı ihlali mesajları bunun son dönem örneklerinden biridir. Dolandırıcılık olayları içindeki oranı yüzde 25 ancak parasal miktar diğer türlere göre düşüktür.

 

 

 

 

Sosyal medya platformları ne yapmalı? Nasıl önlemler almalı?

 

 

 

Sosyal medya platformlarının en önemli meselesi sahte kimlik tespiti olmalıdır. Bunların şikayet üzerine manuel olarak kaldırılması maalesef yetersizdir. Sosyal medya şirketlerinin bu ayrımı ciddi bir şekilde yapay zeka teknolojisiyle yapması ve dolandırıcılık amaçlı reklamları da hızlı bir şekilde önlemesi gerekiyor.